Kajian terhadap tradisi pengebumian Klirieng di Tatau, Sarawak dari perspektif etnoarkeologi

Kajian terhadap tradisi pengebumian Klirieng di Tatau, Sarawak dari perspektif etnoarkeologi

Kajian ini bertujuan untuk menjawab beberapa persoalan berkaitan tradisipengebumian klirieng sebagai amalan pengebumian sekunder masyarakat Tatau di Tatau, Sarawak. Fokuskajian merangkumi sejarah asal-usul orang Tatau, kepercayaan yang diamalkan, kaedah pembuatanklirieng, fungsi dan analisis perlamb...

Full description

Saved in:
Bibliographic Details
Main Author: Rafidah Abdullah
Format: thesis
Language:zsm
Published: 2017
Subjects:
GN Anthropology
Online Access:https://ir.upsi.edu.my/detailsg.php?det=5011
Tags: Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
id oai:ir.upsi.edu.my:5011
record_format uketd_dc
institution Universiti Pendidikan Sultan Idris
collection UPSI Digital Repository
language zsm
topic GN Anthropology
spellingShingle GN Anthropology
Rafidah Abdullah
Kajian terhadap tradisi pengebumian Klirieng di Tatau, Sarawak dari perspektif etnoarkeologi
description Kajian ini bertujuan untuk menjawab beberapa persoalan berkaitan tradisipengebumian klirieng sebagai amalan pengebumian sekunder masyarakat Tatau di Tatau, Sarawak. Fokuskajian merangkumi sejarah asal-usul orang Tatau, kepercayaan yang diamalkan, kaedah pembuatanklirieng, fungsi dan analisis perlambangan di sebalik motif dan ukiran yang terdapat di bahagianpermukaan klirieng. Kajian ini juga melihat hubungan antara masyarakat Tatau dengan kliriengmelalui hubungan spiritual iaitu klirieng sebagai perlambangan kepada aspek cara fikir dan falsafahmasyarakat Tatau. Kaedah kualitatif dengan menggunakan pendekatan etnoarkeologi iaitu cabang kepadailmu arkeologi digunakan untuk mendapatkan dan menganalisis data yang diperolehi. Tiga pendekatanyang dimaksudkan ialah pemerhatian di lapangan terhadap objek klirieng dan tapak pengebumian,temubual terhadap individu berautoriti seperti ketua adat, ketua rumah panjang dan juga penelitianterhadap rekod dan laporan serta penulisan terdahulu yang berkaitan dengan tradisi pengebumiansekunder. Penemuan daripada ketiga-tiga pendekatan tersebut dianalisis dan disintesis untukmenjawab persoalan kajian. Hasil kajian menunjukkan bahawa setiap proses dalam pengebumian kliriengbermula dari proses pembuatan klirieng, pemilihan dan pengukiran motif pada klirieng, prosesmenegakkan klirieng, sehinggalah kepada pantang larang sepanjang proses pengebumian kliriengmerupakan manifestasi yang menggambarkan cara fikir dan falsafah orang Tatau pada ketika itu.Dapatan ini secara langsung membuktikan bahawa wujudnya hubungan di antara klirieng denganmasyarakat Tatau sebagai pewaris amalan budaya pengebumian tersebut. Kesimpulan daripada kajianmenunjukkan bahawa amalan pengebumian klirieng ini memperlihatkan suatu tahap kreativiti, teknologidan cara fikir masyarakat Tatau yang dijelmakan melalui polahias yang diukir pada objek kliriengtersebut. Kajian ini juga mengesahkan bahawa objek klirieng yang terdapat di Tatau, Bintulu,Sarawak merupakan tinggalan budaya masyarakat tempatan iaitu masyarakat Tatau sepertimana yangtelah dilaporkan oleh beberapa penyelidik sebelum ini. Selain itu, kajian ini telah menambahbaikhipotesis taburan klirieng di Sarawak oleh Peter Metcalf yang sebelum ini tidak menjelaskan daerahTatau sebagai salah satu kawasan pengebumian sekunder yang menggunakanklirieng di Sarawak.
format thesis
qualification_name
qualification_level Master's degree
author Rafidah Abdullah
author_facet Rafidah Abdullah
author_sort Rafidah Abdullah
title Kajian terhadap tradisi pengebumian Klirieng di Tatau, Sarawak dari perspektif etnoarkeologi
title_short Kajian terhadap tradisi pengebumian Klirieng di Tatau, Sarawak dari perspektif etnoarkeologi
title_full Kajian terhadap tradisi pengebumian Klirieng di Tatau, Sarawak dari perspektif etnoarkeologi
title_fullStr Kajian terhadap tradisi pengebumian Klirieng di Tatau, Sarawak dari perspektif etnoarkeologi
title_full_unstemmed Kajian terhadap tradisi pengebumian Klirieng di Tatau, Sarawak dari perspektif etnoarkeologi
title_sort kajian terhadap tradisi pengebumian klirieng di tatau, sarawak dari perspektif etnoarkeologi
granting_institution Universiti Pendidikan Sultan Idris
granting_department Fakulti Sains Kemanusiaan
publishDate 2017
url https://ir.upsi.edu.my/detailsg.php?det=5011
_version_ 1747833158903005184
spelling oai:ir.upsi.edu.my:50112020-07-16 Kajian terhadap tradisi pengebumian Klirieng di Tatau, Sarawak dari perspektif etnoarkeologi 2017 Rafidah Abdullah GN Anthropology Kajian ini bertujuan untuk menjawab beberapa persoalan berkaitan tradisipengebumian klirieng sebagai amalan pengebumian sekunder masyarakat Tatau di Tatau, Sarawak. Fokuskajian merangkumi sejarah asal-usul orang Tatau, kepercayaan yang diamalkan, kaedah pembuatanklirieng, fungsi dan analisis perlambangan di sebalik motif dan ukiran yang terdapat di bahagianpermukaan klirieng. Kajian ini juga melihat hubungan antara masyarakat Tatau dengan kliriengmelalui hubungan spiritual iaitu klirieng sebagai perlambangan kepada aspek cara fikir dan falsafahmasyarakat Tatau. Kaedah kualitatif dengan menggunakan pendekatan etnoarkeologi iaitu cabang kepadailmu arkeologi digunakan untuk mendapatkan dan menganalisis data yang diperolehi. Tiga pendekatanyang dimaksudkan ialah pemerhatian di lapangan terhadap objek klirieng dan tapak pengebumian,temubual terhadap individu berautoriti seperti ketua adat, ketua rumah panjang dan juga penelitianterhadap rekod dan laporan serta penulisan terdahulu yang berkaitan dengan tradisi pengebumiansekunder. Penemuan daripada ketiga-tiga pendekatan tersebut dianalisis dan disintesis untukmenjawab persoalan kajian. Hasil kajian menunjukkan bahawa setiap proses dalam pengebumian kliriengbermula dari proses pembuatan klirieng, pemilihan dan pengukiran motif pada klirieng, prosesmenegakkan klirieng, sehinggalah kepada pantang larang sepanjang proses pengebumian kliriengmerupakan manifestasi yang menggambarkan cara fikir dan falsafah orang Tatau pada ketika itu.Dapatan ini secara langsung membuktikan bahawa wujudnya hubungan di antara klirieng denganmasyarakat Tatau sebagai pewaris amalan budaya pengebumian tersebut. Kesimpulan daripada kajianmenunjukkan bahawa amalan pengebumian klirieng ini memperlihatkan suatu tahap kreativiti, teknologidan cara fikir masyarakat Tatau yang dijelmakan melalui polahias yang diukir pada objek kliriengtersebut. Kajian ini juga mengesahkan bahawa objek klirieng yang terdapat di Tatau, Bintulu,Sarawak merupakan tinggalan budaya masyarakat tempatan iaitu masyarakat Tatau sepertimana yangtelah dilaporkan oleh beberapa penyelidik sebelum ini. Selain itu, kajian ini telah menambahbaikhipotesis taburan klirieng di Sarawak oleh Peter Metcalf yang sebelum ini tidak menjelaskan daerahTatau sebagai salah satu kawasan pengebumian sekunder yang menggunakanklirieng di Sarawak. 2017 thesis https://ir.upsi.edu.my/detailsg.php?det=5011 https://ir.upsi.edu.my/detailsg.php?det=5011 text zsm closedAccess Masters Universiti Pendidikan Sultan Idris Fakulti Sains Kemanusiaan Dokumen Rasmi Yang Tidak DiterbitkanHenry Anyie Ajang. 2009. Bangsa Tatau di Sungai Tatau, Daerah Tatau. Sarawak:Majlis Adat Istiadat Sarawak, Jabatan Ketua Menteri, Sarawak.The Sarawak Cultural Heritage Ordinance. 1993. Sarawak Museum.Laporan-Laporan KerajaanBuku Tahunan Perangkaan Sarawak. (November) 2009. Jabatan Perangkaan Malaysia Negeri Sarawak.Buletin Perangkaan Bulanan Sarawak. Januari 2012. Jabatan Perangkaan Malaysia, Negeri Sarawak.Fail-fail JabatanFail Jabatan Muzium Sarawak. MU / 553 - Klirieng at Rantau Belak, Tatau.AkhbarMohamed Muda. 2010. ‘Misteri Etnik: Klirieng bukti kewujudan suku kaum Tatau’.Berita Harian. 12 April.Mohamed Muda. 2010. ‘Muzium segerakan usaha selamat klirieng bersejarah Tatau’.Berita Harian. 03 Mei.MajalahSANDFLY. 1986. Kuching: Sarawak Museum. Vol. 1. No. 10 / 86.Tesis / Latihan IlmiahAdnan bin Jusoh. 2009. Gendang Gangsa Di Asia Tenggara: Motif Hiasan danSimbolisme. (Tesis Ph.D). Universiti Kebangsaan Malaysia: Institut Alam dan Tamadun Melayu.Cooler, Richard Morrall. 1979. The Karen Bronze Drums of Burma: The Magic Pond. (Ph.D. Thesis).Cornell University: Faculty of the Graduate School.Robert Lian - Robert Saging. 1976/77. An Ethno-History of Kelabit Tribe of Sarawak- A Brief Look at the Kelabit Tribe before World War II and After. (Degree). University of Malaya:Jabatan Sejarah.Yunus Sauman Sabin. 2002. Kajian Arkeologi Di Lembah Kinabatangan, Sabah Dengan Tumpuan Kepada GuaBatu Tulug (Disertasi Sarjana). Jabatan Sejarah, Universiti Malaya: Fakulti Sastera dan SainsSosial.Yunus Sauman Sabin. 2015. Tradisi Pengebumian Keranda Kayu Balak Di Sabah Dari PerspektifEtnoarkeologi (Tesis Ph.D). Universiti Kebangsaan Malaysia: Institut Alam dan Tamadun Melayu.BukuAdat Resam Penduduk Sarawak. 1988. Jawatankuasa kecil Publisiti dan Filem,Perayaan Ulang Tahun Ke-25 Sarawak Merdeka dalam Malaysia.Amran Abdullah & Hamidah Husain. 1993. Suku kaum. Petaling Jaya: Penerbit Prisma Sdn. Bhd.Anderson, Peter. 1996. Discover Borneo - Sarawak. Petaling Jaya: Photo Images & Design Sdn. Bhd.Augustine Anggat Ganjing. 1991. Asas ukiran Iban: Batang Jalai Ngukir. Kuala Lumpur: Dewan Bahasadan Pustaka.Ave, Jan B. & King, Victor T. 1986. Borneo: The People of the Weeping Forest - Tradition and Changein Borneo. Leiden: National Museum of Ethnology.Benedict Sandin. 1978. The Living Legends: Borneans Telling Their Tales. Kuala Lumpur: Dewan Bahasadan Pustaka Malaysia: Cawangan Sarawak & Kementerian Pelajaran Malaysia.Brooke, Margaret. 1986. My Life in Sarawak. New York: Oxford University Press.Chater, W.J. 1969. Sarawak Long Ago. Kuching: Borneo Literature Bureau.Chang Pat Foh. 1999. Legends and History of Sarawak. Sarawak: Chang Pat Foh.Colchester, Marcus. 1989. ‘Pirates, Squatters and Poachers - The Political Ecology ofDispossession of the Native Peoples of Sarawak’. Survival International. Petaling Jaya: INSAN.Collingwood, R.G., (terjemahan) Muhd. Yusof Ibrahim. 1985. Idea Sejarah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasadan Pustaka.Dickson, M. G. 1962. Sarawak and Its People. Kuching: Borneo Literature Bureau.Dr. Haji Awang Mohd Jamil Al-Sufri. 1997. Survival Brunei: Dari perspektif sejarah.Brunei: Pusat Sejarah Brunei.Dzulfawati Haji Hassan. 2006. Upacara Kematian Melanau Likow di Sarawak. Kota Samarahan: UniversitiMalaysia Sarawak.Evelyne Hong. 1987. Natives of Sarawak: Survival in Borneo’s Vanishing Forest.Pulau Pinang: Institut Masyarakat.Gomes, E. H. 1963. Dyak Burial Rites. The Sea Dyaks and Other Races of Sarawak.Kuching: Borneo Literature Bureau.Harrison, Barbara. 1986. Pusaka - Heirloom Jars of Borneo. Singapore: Oxford UniversityPress.Henry Anyie Ajang. 2009. Bangsa Tatau di Sungai Tatau, Daerah Tatau. Sarawak: Majlis Adat IstiadatSarawak, Jabatan Ketua Menteri, Sarawak.Hj.Buyong Adil. 1981. Sejarah Sarawak. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Pustaka.Hole, Frank and. Heizer, Robert F. 1990. Arkeologi prasejarah: satu pengenalan ringkas.Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.Hose, Charles & McDougall, William. 1993. The Pagan Tribes of Borneo. Singapore: Oxford UniversityPress.Howell, Rev. Wm. 1963. Dyak Burial Customs. The Sea Dyaks and Other Races of Sarawak. Kuching:Borneo Literature Bureau.Huntington, Richard & Metcalf, Peter. 1979. Celebrations of Death: The Anthropology of MortuaryRitual. London: Cambridge University Press.Ibrahim bin Sa’ad. 1971. Kesah Bintulu. Sarawak: Biro Kesusasteraan Borneo.Jabatan Muzium Malaysia. 2011. Tamadun prasejarah Malaysia: Muzium Negara.Kuala Lumpur: Jabatan Muzium Malaysia.John, Spenser St. 1986. Life in the Forests of the Far East - Travels in Sabah andSarawak in the 1860s. Vol. 1 & 2. Singapore: Oxford University Press.Katiman Rostam & Tengku Anuar Tengku Dalam. 1992. Geografi Kemanusiaan. KualaLumpur: Nurin Enterprise.K. Bali. 1966. Sayang Sarawak. Kelantan: Pustaka Aman Press.King, Victor T. 1993. The Peoples of Borneo. Oxford UK & Cambridge USA:Blackwell.King, Victor T. 1994. World within: The Ethnic Groups of Borneo. Kuala Lumpur: S. Abdul Majeed &Co.Lee Yong Leng. 1970. Population and Settlement in Sarawak. Singapore: Asia Pacific Press.Lim Boo Liat. 2004. Kisah-kisah Haiwan Orang Asli. Kuala Lumpur: Vinlin Press Sdn.Bhd.Lockard, Craig A. & Saunders, Graham E. 1992. Sarawak Purba: Satu Kajian Bergambar.Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.Lucas Chin. 1977. Archaeological Work in Sarawak- With Special Reference to Niah Caves, Kuching:Sarawak Museum.Lucas Chin & Valerie Mashman (ed). 1991. Sarawak Cultural Legacy - a Living Tradition. Kuching:Society Atelier Sarawak.Lucas Chin. 2009. Cultural Heritage of Sarawak. Kuching: Sarawak Museum.Mohamed Roselan Abdul Malek. 1998. Kesan Sejarah dan Tempat-tempat Menarik - Negeri Sarawak BumiKenyalang. Petaling Jaya: Oscar Book International.Mokhtar Saidin. 2010. Bukti prasejarah di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.Morrison, Hedda. 1976. Sarawak. Singapore: Federal Publications.Munan, Heidi. 1989. Sarawak Crafts - Methods, Materials and Motifs. Singapore: Oxford UniversityPress.Munan, Heidi. 2007. Thrills and Treasures of Historical Landmarks Sarawak. Shah Alam: MarshallCavendish.Nadzan Haron & Khailani A. jalil. 2008. Penyelidikan Sejarah: Nota Panduan Penyelidikandan Penulisan. Kuala Lumpur: Persatuan Sejarah Malaysia.Noor Risma Salfina Muhammad Rozali (ed. Sulaiman Zakaria). 2006. Etnik di Sarawak.Petaling Jaya: PENAPRO Sdn. Bhd.Payne, Robert. 1986. The White Rajahs of Sarawak. New York: Oxford UniversityPress.People of the Planted Forest. 2005. Sarawak: Forest Department Sarawak.Peter S. Bellwood. 2000. Prasejarah kepulauan Indo-Malaysia (edisi revisi). Jakarta: GramediaPustaka Utama.Roth, Henry Ling. 1968. The Natives of Sarawak and British North Borneo. Kuala Lumpur: Universityof Malaya Press.Roth, Henry Ling. 1898. The Natives of Sarawak and British North Borneo. Vol. I. London: Truslove &Hanson.Sarawak. 1986. Siri Malaysia Tanahair Tercinta. Petaling Jaya: Kompas.Schiller, Anne. 1997. Religious Change and Cultural Identity among the Ngaju of Indonesia. NewYork: Oxford University Press.Sellato, Bernard. 1989. Naga dan Burung Enggang - Kalimantan, Sarawak, Sabah, Brunei. ElfAquitaine Malaysia.Steiner, Hugo. 2007. People of the Longhouse and Jungle - Sarawak. Kota Kinabalu: Opus Publication.Tettoni, Luca Invernizzi & Edric Ong. 1996. Sarawak Style. Singapore: Times Editions.Winzeler, Robert L. 2004. The Architecture of Life and Death in Borneo. Honolulu: University ofHawai’I Press.Yusman Ayob & Mohamed Roselan Malek. 1995. Kraftangan dan Senibina Tradisional. PetalingJaya: Penerbit Prisma sdn. Bhd.Zuraina Majid. 2003. Arkeologi di Malaysia. Universiti Sains Malaysia: Pusat PenyelidikanArkeologi Malaysia.JurnalAbdul Rashid Abdullah & Jayl Langub, 2011. ‘Seping Secondary Burial: Past Practicesand Present Day Significance’. The Sarawak Museum Journal 68 (90): 127- 38.Ahmad Hakimi bin Khairuddin. 2005. ‘Arkeologi dan Sejarah Kebudayaan Melayu: Satu Tinjauan Awal’.Purba, Jurnal Persatuan Muzium Malaysia. Bil. 24.Ambrose Labang Jamba. 1989. ‘The Legends of the Tatau’. Sarawak Gazette.Vol.CXVI, No. 1508.Appleton, Ann. 2011. ‘Melanau Secondary Treatment of the Dead: Re-MemberingConnections’. The Sarawak Museum Journal 68 (90): 139-60.Brewis, Kielo A. 1987. ‘The Death of a Timugon Murut’. The Sarawak MuseumJournal. Vol. XXXVII, No. 58 (New series).D.D. Bintarti. 1994. ‘Burial Traditions in Indonesia’. Jurnal Arkeologi Malaysia. Bil 7.Harrison, Tom. 1972. ‘Dancing Out “the journey of the dead”. Sarawak MuseumJournal. Vol. XX. No. 40-41.Hashim bin Awang A.R. 2004. ‘Warisan Budaya Pribumi Sarawak Meniti Zaman’.Jurnal Persatuan Muzium Malaysia (PURBA). Bil 23.King, Victor T. 1995. ‘Tropical rainforests and Indigenous Peoples: Symbiosis and Exploitation’.The Sarawak Museum Journal. Vol. XL VIII. No. 69.Lucas Chin & Joseph Ingai. 1988. ‘Burial Poles (Klirieng): Their Construction and Beliefs’. SarawakGazette. Vol. CXV, No. 1506.Mashman, Valerie. 1994. ‘Woodcarving in Sarawak: Memory, Meaning and Mementoes’. Sarawak MuseumJournal. Vol. XLVII, No. 68.Massing, Andreas W. 1981. ‘The Journey to Paradise: Funerary Rites of the Benuaq Dayak of EastKalimantan’. Borneo Research Bulletin. Vol. 13, No. 2.Maxwell, Allen R. 1987. ‘Ethno History in Sarawak- A Mostly Untapped Resource’.Sarawak Gazette (Delima Edition). Vol. CXIII, No. 1499, Ist Quarter.Metcalf, Peter. 1975. ‘The Distribution of Secondary Treatment of the Dead in Central NorthBorneo’. Borneo Research Bulletin. Vol. 7, No. 2.Metcalf, Peter. 1976. ‘Berawan Mausoleums’. Sarawak Museum Journal. Vol. XXIV, No. 45 (New Series).Nicolaisen, Ida. 1983. ‘Heritage, Identity and Cultural Policy - The Case of Sarawakian BurialPosts’. The Sarawak Gazette. Vol. CX, No. 1484.Ooi Keat Gin. 2000. ‘Historical Writings on the Indigenous Peoples of Sarawak since 1945: A BriefReview and Some Proposals’. Sarawak Museum Journal. Vol. LV. No. 76.Othman Yatim & Arba’iyah Ab. Aziz. 2006. ‘Motif Songket Melayu: Antara Yang Tersurat dan Tersirat’.Jurnal Persatuan Muzium Malaysia. Bil. 25.Prof. Mohd. Taib Osman. 1982. ‘Cultural History and the Documentation of Folk Culture’. JurnalPersatuan Muzium Malaysia (PURBA). Bil. 1.Rashidah A. Salam. 2003. ‘The Sense of Order of Orang Ulu Decorative Arts: Motifs, Designs andPattern’. The Sarawak Museum Journal. Vol. LVIII, No. 79 (New series), Kuching: Sarawak MuseumDepartment.Roe, F. W. 1953. ‘The Tatau Valley and a Crossing of the watershed into the RajangValley’. The Sarawak Gazette. Vol. LXXIX, No. 1140.Sandin, Benedict. 1970. ‘The Tatau People of the Kakus and Anap Rivers, FourthDivision Sarawak’. Sarawak Museum Journal. Vol.XVIII, Nos. 36-37.Yunus bin Sauman @ Sabin.2001. ‘Tapak Pengebumian Purba di Lembah Danum, Hulu Segama, Sabah: SatuTinjauan’. Jurnal Persatuan Muzium Malaysia. Bil. 20.Yunus bin Sauman @ Sabin. ‘Penyelidikan Arkeologi Terhadap Keranda-keranda Kayu Balak di LembahKinabatangan, Sabah’. Kertas kerja yang dibentangkan dalam forum Kurator di Jabatan Muzium danAntikuiti, Kuala Lumpur pada09 Februari 2002.

Similar Items